Vogelgriep

SCIENCE

Onderzoek naar vogelgriep eindelijk gepubliceerd

Vogelgriepvirus kan overdraagbaar worden via de lucht. Onderzoekers van het Erasmus MC hebben hun onderzoek naar de overdraagbaarheid van H5N1 vogelgriepvirus zojuist gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science. De publicatie heeft maanden vertraging opgelopen omdat verschillende instanties eerst wilden onderzoeken of de gegevens niet misbruikt konden worden door kwaadwillenden. In het onderzoek tonen de onderzoekers aan dat het H5N1 virus maar een paar veranderingen hoeft te ondergaan, voordat het zich via de luchtwegen kan verspreiden onder zoogdieren. Daarmee is een risico op een H5N1 pandemie niet uit te sluiten.

Overdraagbaarheid

‘’We laten zien dat slechts tussen de 5 en 10 mutaties voldoende zijn voordat H5N1 overdraagbaar wordt via de lucht’’, zegt onderzoeksleider en viroloog Ron Fouchier van het Erasmus MC. De onderzoekers vonden veranderingen in het virus die tot nu toe onbekend waren. Daardoor hebben ze een beter beeld hebben gekregen van hoe virussen overdraagbaar worden via de lucht. Nu deze veranderingen bekend zijn, kunnen onderzoekers wereldwijd controleren of het virus deze veranderingen inderdaad ondergaat en een bedreiging wordt voor mensen en of dieren. In een tweede publicatie in dezelfde editie van Science wordt hier verder op in gegaan. Ook kunnen er tijdig geneesmiddelen en vaccins worden getest.

Pandemie

De onderzoekers hebben eerst gekeken hoe virussen die in het verleden een pandemie veroorzaakt hebben, zich precies ontwikkelden. Fouchier: ‘’Welke genetische veranderingen zagen we bij deze virussen uit 1918, 1957 en 1968? Met die kennis hebben we het vogelgriepvirus zo gemanipuleerd dat het via de lucht overdraagbaar kon worden. Dat lukte pas na het virus herhaaldelijk in de neus van fretten te brengen. De fretten gingen uiteindelijk niezen en hoesten en besmetten daarmee hun soortgenoten.’’ De onderzoekers hebben verschillende virussen onderzocht om te kijken welke mutaties in de genen precies verantwoordelijk zijn voor het overdraagbaar worden via de lucht.

Uitstel

De publicatie in Science heeft lang op zich laten wachten. Verschillende instanties vreesden dat het onderzoek niet alleen ten goede, maar ook ten kwade kon worden gebruikt, bijvoorbeeld door bioterroristen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), een Amerikaanse commissie van deskundigen (NSABB) en de Nederlandse overheid wilden eerst duidelijkheid over deze risico’s. De onderzoekers hebben hard gemaakt dat het veilig is om het onderzoek te publiceren en dat het onderzoek is uitgevoerd onder veilige omstandigheden. Ze hebben laten zien dat het virus niet dodelijk is als het via de lucht wordt overgedragen. Het artikel is niet gecensureerd, benadrukt Fouchier. ‘’Alle methoden en de resultaten zijn hetzelfde als in het originele manuscript en er zijn geen gegevens verwijderd.’’ In overleg met de instanties hebben de onderzoekers het artikel juist aangevuld met meer informatie omdat dit manuscript waarschijnlijk door een breder publiek gelezen wordt dan normaal is voor dit soort publicaties.”We leggen onder andere uitvoerig uit waarom we dit onderzoek hebben gedaan, wat de voordelen zijn voor de volksgezondheid en hoe ervoor wordt gezorgd dat het onderzoek zo veilig mogelijk wordt gedaan”. Het onderzoek naar H5N1 ligt sinds eind januari stil. De onderzoekers besloten een pauze in te lassen om ruimte te geven aan het maatschappelijke debat dat was ontstaan. Ze willen de experimenten voortzetten als het algemene publiek genoeg informatie heeft gekregen en alle autoriteiten overtuigd zijn dat het onderzoek veilig kan worden voortgezet. Fouchier: ‘’Met de publicatie van ons werk, hebben we eindelijk de gelegenheid om te bespreken of en wanneer we verder kunnen met ons onderzoek. Want er liggen nog een hoop vragen waarop we een antwoord willen vinden.’’