Polio-epidemie

Waarom raakt dit boek mij als een vuistslag?

Jeugdherinnering

Poliomyelitis een ingrijpende ziekte.

Philip Roth Nemesis

Herkenning

Merkwaardig! Er bekruipt mij een gevoel van herkenning als ik de recensie van het laatste boek van Philip Roth (Nemesis) in dagblad Trouw lees. Daarin wordt verhaald wordt over de belevenissen van ene Bucky Cantor. En een polio-epidemie. De titel NEMESIS raakt mij: Quote “…… En een raak tijdsbeeld, dat van de angstige jaren 40….”. Nemesis heeft meerdere betekenissen. Wraak, Vergelding.

Schrik

Ik schrik ervan. Daarmee ben ik ineens terug in de vijftiger jaren, als in Nederland ook een grote polio-epidemie heerst. Die ook mijn leventje raakt. Het heet trouwens in de volksmond -ook al zo dreigend- KINDERVERLAMMING! Dus je behoort ongevraagd tot de doelgroep!

Utrecht

Het jonge gezin te Gussinklo woont dan in Utrecht. Een gedenkwaardige zomervakantie wordt doorgebracht in Zeist. In een stadsbus omgebouwd is als camper. Wat heet? Het beperkte bosterrein is een tegenvaller. Maar de vakantie wordt vooral overschaduwd door het feit dat er een polio-epidemie heerst. Dat betekent concreet dat het “ergens achter de bomen gelegen” zwembad gesloten is om besmetting tegen te gaan. Dat betekent dat wij deze vakantie moeten doorbrengen op een wat stoffig terrein. Het enige wat ik mij verder nog herinneren is een dropping.

Dreiging

Maar vooral ook de onbestemde dreiging. Want het is mij duidelijk dat het iets ernstigs is dat je zomaar kan overkomen:  kinderverlamming! Hieronder het gezin minus broer Bram die de foto gemaakt zal hebben. Een deel van de roemruchte bus is gelukkig ook op de foto gekomen. Aan de rechterkant een raampje met gordijn ervoor.

Collectie A. te Gussinklo

Archief

Op de website van het Utrechts Archief kan de krantencollectie worden doorzocht in de periode 1950-1960. Zoekterm “kinderverlamming”: 1950 6x /1951 7x / 1952 42x /1953 14x>/ 1954 26x en 1955 47 x. De massale vaccinatiecampagne komt pas later van de grond. Schatting dat het gaat om de zomer van 1955/1956? Pas jaren later komt de grote vaccinatieprogramma’s tot stand. Het NTvG geeft daarover uitgebreid bericht.

Mededeling Polio Vaccinatiecampagne 1957-1962 (Bron NTvG)

Opnieuw confrontatie

Uitzondering blijft de  Bible Belt en daarmee komt een tweede herinnering naar boven.Een volgende confrontatie met polio.
In het laatste deel van mijn opleiding tot Internist aan het toenmalige Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU) werk ik op de Intensive Care/Beademingsafdeling. In de zomer van 1978 krijgen wij te maken met een aantal opnames van jongelui van de Veluwe Met verlammingsverschijnselen waarvan een deel helaas berust op poliomyelitis. Met co-auteurs schrijf ik daarover een artikel.

NTvG 125,nr.23, 1981
Philip Roth: ’Nemesis’. (Nemesis) Uit het Engels vertaald door Babet Mossel.De Bezige Bij, Amsterdam. ISBN 9789023459293; 263 blz. €19,90