Overlevingskans baarmoederhalskanker verdubbelt bij opwarmen tumor

Chemo- en radiotherapie slaan beter aan als tumor wordt verwarmd

Patiënten met baarmoederhalskanker hebben een aanzienlijk grotere kans hun ziekte te overwinnen als zij een behandeling krijgen waarbij de tumor wordt verwarmd. Als deze zogenoemde hyperthermiebehandeling wordt gedaan in combinatie met chemo- of radiotherapie verdubbelt zelfs de kans op een positief effect. Dat blijkt uit onderzoek waarop Martine Franckena van het Erasmus MC vrijdag promoveert.

Bij hyperthermie worden tumorcellen verzwakt of gedood door ze te verwarmen tot een temperatuur van 40 to 44 °C. Dat gebeurt met microgolven, vergelijkbaar met de straling van een magnetron. Hyperthermie is succesvol als deze behandeling wordt gedaan in combinatie met gangbare behandelingen als chemo- en radiotherapie. De warmte doodt niet alleen tumorcellen, maar zorgt er ook voor dat de doorbloeding van de tumoren verbetert. Ze worden daardoor gevoeliger voor radio- of chemotherapie. ‘De chemotherapie en straling kunnen dan als het ware beter hun werk doen in het gezwel’, zegt Franckena, radiotherapeut in opleiding in het Erasmus MC-Daniel den Hoed Oncologisch Centrum.

In haar proefschrift heeft Franckena de behandelresultaten van bijna vijfhonderd patiënten onderzocht. Alle patiënten hadden baarmoederhalskanker die bij aanvang van de behandeling nog niet was uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. De situatie verbeterde door hyperthermie bij alle patiënten, zowel bij degenen die hyperthermie kregen in combinatie met radiotherapie als patiënten die de warmtebehandeling kregen in combinatie met chemotherapie. De combinatie met radiotherapie komt het meeste voor. Bij deze patiënten verdubbelde de kans op overleving. De combinatie met chemotherapie komt minder vaak voor en wordt gebruikt bij patiënten die de ziekte terugkrijgen na een eerdere behandeling. Bij deze groep patiënten verdubbelde de toevoeging van hyperthermie de zogenoemde responskans, wat betekent dat de patiënten beter op de behandeling reageerden.

Uit de onderzoeksresultaten kwam ook naar voren dat hoe hoger de dosis hyperthermie is, hoe succesvoller de behandeling verloopt. Franckena: ‘Belangrijk is dat deze verdubbeling van de succeskans niet gepaard ging met meer bijwerkingen van de behandeling.’

Baarmoederhalskanker is na borstkanker de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 700 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. Van hen overlijdt ongeveer de helft. Baarmoederhalskanker komt het vaakst voor bij vrouwen tussen de 30 en 55 jaar. Dit promotieonderzoek draagt bij aan een betere behandeling van patiënten. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld op basis van de resultaten een computersysteem gemaakt waarmee tijdens de behandeling de temperatuur beter verdeeld kan worden. Het Erasmus MC-Daniel den Hoed behandelt jaarlijks 150 mensen met hyperthermie. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door KWF kankerbestrijding.