Nanobodies tegen HIV/Kanker

Nieuw anti-HIV- en anti-kankergeneesmiddel op basis van lama-eiwitten

Een onderzoeksteam van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Universiteit Utrecht en de Katholieke Universiteit Leuven heeft in samenwerking met het Belgische biotech bedrijf Ablynx een nieuwe klasse therapeutische eiwitten ontdekt die erg interessant zijn voor de behandeling van HIV-infecties en bepaalde vormen van kanker. De studie, geleid door de Amsterdamse moleculair farmacologe Martine Smit (VU) en biotechnoloog Theo Verrips (Universiteit Utrecht), is deze week gepubliceerd in het vooraanstaande Amerikaanse tijdschrijft Proceedings of the National Academy of the USA (PNAS).

De nieuwe klasse van therapeutische eiwitten, Nanobodies, zijn gebaseerd op enkel-domein-antilichamen, zoals die voorkomen bij lama’s en kamelen, en zijn gericht tegen het humane CXCR4-chemokine receptoreiwit. Het CXCR4-eiwit is onder andere belangrijk voor het binnendringen van het HIV-virus in menselijke bloedcellen, de mobilisatie van stamcellen en de ontwikkeling van verschillende soorten kanker. In de studie laten Smit en collega’s zien dat de anti-CXCR4 Nanobodies HIV-infectie van bloedcellen in het laboratorium voorkomen en snel grote aantallen stamcellen mobiliseren in apen.

Het CXCR4-eiwit is lid van een grotere eiwitfamilie van zogeheten G-eiwitgekoppelde receptoren. De toepassing van de ontdekte anti-receptoreiwitten is daarom waarschijnlijk veel breder. Ablynx heeft ondertussen patent aangevraagd op de anti-CXCR4-eiwitten en zal de verdere ontwikkeling voor toepassingen voor de mens op zich nemen.