VAN KNOOP TOT PIJP

VAN KNOOP TOT PIJP

(voordracht 18 december 2016 te Aalten)

DAMES EN HEREN,

EERLIJK GEZEGD, BEN IK BEST VERRAST DAT MIJ IS GEVRAAGD OM DEZE EXPOSITIE TE OPENEN. MAAR MISSCHIEN HEEFT DAT ALLES TE MAKEN MET EEN PLAATSLIJK DILEMMA. WANT HEEFT DE KNOOP OF DE PIJP DE OUDSTE RECHTEN IN AALTEN?  MISSCHIEN HEEFT DE DIRECTIE VAN DE AALTENSE MUSEA GEDACHT, DAN MAAR IEMAND VAN BUITEN AALTEN ( EN IK WOON IN ZWOLLE). MAAR DAN IS ER NOG EEN TWEEDE PUNT. IK WEET NIET ZOVEEL VAN PIJPEN. NU HAD IK “DE PIJP AAN MAARTEN” KUNNEN GEVEN, MAAR DAT LEEK MIJ LAF. BOVENDIEN ZIJN ER PIJPOLOGEN GENOEG. PAULIEN ANDRIESSEN SCHREEF ZELFS EEN BOEK ‘HET REGENDE PIJPENSTELEN‘. NU TERUG NAAR DE TITEL VAN DE EXPOSITIE.

VRAAG

WANT: HOE CORRECT IS DE TITEL VAN DE EXPOSITIE “VAN KNOOP TOT PIJP”. ER ZIJN DESKUNDIGEN DIE STELLEN DAT HET MOET ZIJN “VAN PIJP TOT KNOOP”. WANT ZO IS DAT HIER BEGONNEN, IN DIE VOLGORDE. DAN REALISEER IK MIJ METEEN DAT HET BALANCEREN KAN WORDEN. HET PRIMAAT  DUS BIJ DE PIJP? IK WIL NIET DE OORZAAK ZIJN VAN TWISTEN IN HET VREDIGE AALTEN. DAT HET HIER TOCH OOK FEL KAN TOEGAAN BEWIJST DE GESCHIENIS VAN DE DOLEANTIE, DE KERKELIJKE VRIJMAKING. ER MOEST TOEN IN 1887 INGEGREPEN MET DE TOENMALIGE M.E, HUZAREN, RIJKSPOLITIE EN HET LEGER.  MOETEN WE NU TOCH OP ONZE WOORDEN PASSEN.MOET JE GEMAKSHALVE DE DISCUSIE OVER DEZE INDUSTRIETAK MISSCHIEN UITTILLEN BOVEN HET LOKALE NIVAU. WEL ZO VEILIG. HET ASSOCIEREN MET DE ONTDEKKING VAN AMERIKA (1492) EN DE IMPORT VAN TABAK EN DE PRODUCTIE VAN PIJPEN. VANAF 1580 WORDT TABAK ROKEN MET EEN PIJP GANGBAAR VOLGENS BRONNEN.  OOK KUNNEN WE DEZE PRODUCTIE VERBINDEN AAN DE INDUSTRIELE REVOLUTIE, ZOALS DIE NOG  ZICHTBAARDER IS IN DE VERWANTE TEXTIELINDUSTRIE. DAN WORDT HET PLAATJE WELLICHT OOK WEER ANDERS.

AALTEN.

BEPERKEN WE ONS TOT DEZE REGIO. NU DE UNIEKE HOORNINDUSTRIE ZICH KAN ONDERSCHEIDEN DOOR EEN EEN WANDELROUTE GEEFT DE BEGELEIDENDE TEKST MISSCHIEN UITSLUITSEL. IK LEES VOOR (Quote):  Er werden in Aalten dus unieke producten gemaakt, aanvankelijk vooral lange pijpenstelen en pijpen, vervolgens knopen en later ook luxe artikelen zoals handvatten voor paraplu’s en wandelstokken, kammen, snuifdoosjes, naaldenkokertjes, seinfluitjes, messenheften. HEEFT U DAT GOED GEHOORD? DEZE TEKST GEEFT STEUN AAN DE ONTEVREDENEN. EERST DE PIJPEN DAN DE KNOPEN. MISSCHIEN GEEFT DE BUCLO COLLECTIE VAN PIJPEN EEN AFDOENDE ANTWOORD OP DEZE VRAAG?

KNOOP (Herman Jan te Gussinklo) en PIJP (Dhr.ten Bokkel van Buclo collectie) in gesprek

STORYTELLING

VOOR MIJ IS DAT HET AANTREKKELIJKE VAN GESCHIEDENIS. DOOR KLEINE GESCHIEDENISSEN (Storytelling) KUNNEN WE ERVAREN WAT DE BETEKENIS EN DE IMPACT IS GEWEEST VAN GEBEURTENISSEN.  HIER IN AALTEN -IN DE AALTENSE MUSEA- DENK IK HET EERST AAN DE PLAATSELIJKE GESCHIEDENIS VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG MET HET VERZET, HULP AAN ONDERDUIKERS EN DE BEVRIJDING. EN vooral IS ER HET GEBOUW, WAAR DAADWERKELIJK ONDERDUIKERS HEBBEN GEZETEN.
ER IS EEN UITSPRAAK DAT “ZOLANG HET GEBOUW ER STAAT, ER OOK HET VERHAAL BLIJFT”. VOLGENS MIJ IS DAT GOED VERKLAARBAAR. DE FANTASIE KRIJGT EEN KANS. VERHALEN KOMEN TOT LEVEN . WAT BETREFT DE PIJPEN EN DE KNOPEN HEBBEN WE IETS MEER FANTASIE NODIG, AL ZIJN ER AANWEZIGEN DIE UIT EIGEN ERVARING KUNNEN MEEPRATEN OVER DIE TIJD. MAAR VOOR SOMMIGE ASPECTEN, ZOALS DE GEUR, GELUIDEN EN SFEER HEBBEN WE MEER FANTASIE NODIG.DAT LIGT DUS WAT MOEILIJKER, MAAR OOK HIER IN AALTEN EN BREDEVOORT ZIJN ER PLEKKEN VAN HERINNERING, OF ZOALS HET IN HET FRANS HEET ‘LIEU DE MEMOIRE’. MAAR AAN DAT BELEVEN KUN JE WAT DOEN.

SPITTEN
TOEN DEZE ZOMER ARCHEOLOOG FRITS LAARMAN EN IK IN DE BRANDENDE ZON STONDEN TE SPITTEN ACHTER DE VOORMALIGE KNOPENFABRIEK IN BREDEVOORT KWAM DE GESCHIEDENIS VAN DE DUTCH BUTTON WORKS, DE VOORMALIGE KNOPENFABRIEK ABSOLUUT TOT LEVEN. DE VONDSTEN RIEPEN OOK WEER NIEUWE VRAGEN OP. WANT WAT IS DE BETEKENIS VAN EEN PAAR METALEN KNOPEN VAN EEN DUITS MATROZENUNIFORM. DAT WORDT SPITTEN, MAAR DAN ANDERS, NAMELIJK OP INTERNET.
VOOR MIJ ZIJN DE IN DE AALTENSE MUSEA EN MEER SPECIFIEK HET INDUSTRIEMUSEUM GEËXPOSEERDE VOORWERPEN DAN OOK EEN STIMULANS OM MEER TE WILLEN WETEN. IK BESCHOUW DE VOORWERPEN MEER ALS EEN BEGINPUNT DAN EEN EINDPUNT. WANT WAT IS ER VEEL TE ONDERZOEKEN EN TE VERTELLEN OVER DE DEZE INDUSTRIETAK. ER ZIJN HEEL VEEL AANKNOPINGSPUNTEN VOOR NADER ONDERZOEK. EEN BRAAKLIGGEND TERREIN. VERGELIJK DAT EENS MET DE TEXTIELINDUSTRIE. IK ZOU STUDENTEN DAARTOE OOK WILLEN OPROEPEN. ER IS STUDIEMATERIAAL VOLDOENDE TE VINDEN. HIER IN HET MUSEUM,  IN INSTELLINGEN ALS DE KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK IN DEN HAAG, HET NATIONAAL ARCHIEF, HET INSTITUUT VOOR INTERNATIONALE SOCIALE GESCHIEDENIS (IISG IN AMSTERDAM) EN IN DE REGIONALE ARCHIEVEN ZOALS HET ERFGOEDENTRUM ACHTERHOEK-LIEMERS TE DOETINCHEM. MAAR DENK OOK AAN BRONNEN ALS DELPHER , WAAR VEEL GEDIGITALISEERDE DAGBLADEN, OOK UIT DE ACHTERHOEK, ZIJN TE DOORZOEKEN.

THEMA’S (Groslijst)

IK NOEM TOT SLOT EENS WAT THEMA’S, ZEG MAAR TIPS, WAARBIJ IK MIJ BASEER OP DOCUMENTATIE OVER DE KNOPENFABRIEK, DE DUTCH BUTTON WORKS. HET LIJSTJE IS VAST NOG VERDER AAN TE VULLEN.

DE OPKOMST EN TELOORGANG VAN DE NEDERLANDSE KNOPENINDUSTRIE.
DE WERKGELEGENHEID, DE VAKBOND, STAKINGEN, WERKOMSTANDIGHEDEN (FIJNSTOF, PLASTICDAMPEN, MAAR OOK SOCIALE VOORZIENINGEN)
OMVANG EN ORGANISATIE VAN THUISWERK
DE CONCURRENTIE MET DE TEXTIELINDUSTRIE (OM VROUWELIJKE WERKNEMERS)
DE IMPORT VAN GRONDSTOFFEN EN EXPORT VAN EINDPRODUCTEN TIJDENS DE EERSTE EN DE TWEEDE WERELDOORLOG. STATISTIEKEN.
DE INVLOED VAN GLOBALISERING ZOALS DIE NA DE TWEEDE WERELDOORLOG ZICH DEED GEVOELEN. OOK TOEN AL INVLOED LAGE LONEN LANDEN.
INVLOED VERANDERENDE MODEBEELDEN OP DE AARD EN OMVANG VAN DE KNOPENPRODUCTIE.
INVLOED VAN KUNSTSTOF VERSUS NATUURPRODUCT
VALUTARISICO’S (DOLLAR)
BETEKENIS VAN DOORVOEREN VAN INNOVATIES (ENIGE MALEN RAPPORTAGES DOOR NIJENRODE STUDENTEN). JE ZOU DAT NU ‘LEAN’ NOEMEN
KANSEN VOOR 3D PRINTEN (BIOPOLYMEREN)
KUNNEN WE IETS LEREN / LESSONS LEARNED  (DE GESCHIEDENIS BEPAALT DE TOEKOMST)
VEEVOEDER SILO’S VAN KUNSTSTOF

PRIORITEIT

MISSCHIEN WILT U UITEINDELIJK TOCH WETEN HOE IK VIND DAT DEZE EXPOSITIE ZOU MOETEN HETEN. ALS  EUROPEAAN DENK IK DAT DE KNOOP TOCH DE OUDSTE RECHTEN HEEFT. DE IMPORT VAN TABAK, BETEKENDE EEN INCENTIVE VOOR DE FABRICAGE VAN PIJPEN, TERUGGRIJPEND OP DE ONTDEKKING VAN AMERIKA. DUS IK ZOU ZEGGEN VAN KNOOP TOT PIJP. MAAR MET ALS AANTEKENING DAT IK ALS TEGENWICHT EN GEDACHTIG DE HUIDIGE TENDENS OM TROTS TE ZIJN OP DE EIGEN GESCHIEDENIS, IK TOCH OOK WEL VOEL VOOR DE TITEL VAN PIJP TOT KNOOP. LATEN WE BIJ DE EXPOSITIE, DIE IK HIERBIJ OPEN NOG MAAR EENS OVER DOORPRATEN.